تحقيق خاك و عوامل فرسايش خاكها

تحقيق خاك و عوامل فرسايش خاكها

ديد كلي

خاك‌ها مخلوطي از مواد معدني و آلي مي‌باشند كه از تجزيه و تخريب سنگ‌ها در نتيجه هوازدگي بوجود مي‌آيند كه البته نوع و تركيب خاك‌ها در مناطق مختلف بر حسب شرايط ناحيه فرق مي‌كند. مقدار آبي كه خاك‌ها مي‌توانند بخود جذب كنند. از نظر كشاورزي و همچنين در كارخانه‌هاي راه‌سازي و ساختماني داراي اهميت بسياري است كه البته اين مقدار در درجه اول بستگي به اندازه دانه‌هاي خاك دارد.

هرچه دانه خاك ريزتر باشد، آب بيشتري را به خود جذب مي‌كند كه اين خصوصيت براي كارهاي ساختمان‌سازي مناسب نيست. بطور كلي خاك خوب و حد واسط از دانه‌هاي ريز و درشت تشكيل يافته است. تشكيل خاك‌ها به گذشت زمان ، مقاومت سنگ اوليه يا سنگ مادر ، آب و هوا ، فعاليت موجودات زنده و بالاخره توپوگرافي ناحيه‌اي كه خاك در آن تشكيل مي‌شود بستگي دارد.

عوامل موثر در تشكيل خاك

سنگ‌هاي اوليه يا سنگ مادر

كميت و كيفيت خاك‌هاي حاصل از سنگ‌هاي مختلف اعم از سنگهاي آذرين ، رسوبي و دگرگوني به كاني‌هاي تشكيل دهنده سنگ ، آب و هوا و عوامل ديگر بستگي دارد. خاك حاصل از تخريب كامل سيليكاتهاي داراي آلومينيوم و همچنين سنگهاي فسفاتي از لحاظ صنعتي و كشاورزي ارزش زيادي دارد. در صورتيكه خاك‌هايي كه از تخريب سنگ‌هاي داراي كاني‌هاي مقاوم (از قبيل كوارتز و غيره) در اثر تخريب شيميايي پديد آمده‌اند و غالبا شني و ماسه‌اي مي‌باشند فاقد ارزش كشاورزي مي‌باشند.

ارگانيسم :

تمايز انواع خاك‌ها از نقطه نظر كشاورزي به نوع و مقدار مواد آلي (ازت و كربن) موجود در آن بستگي دارد. نيتروژن موجود در اتمسفر بطور مستقيم قابل استفاده براي گياهان نمي‌باشد. بلكه تركيبات نيتروژن‌دار لازم براي رشد گياهان بايد به شكل قابل حل در خاك وجود داشته باشد كه اين عمل در خاك‌ها بوسيله برخي از گياهان و باكتري‌ها انجام مي‌شود. خاك‌ها معمولا داراي يك نوع مواد آلي كربن‌دار تيره رنگي هستند كه هوموس ناميده مي‌شوند و از بقاياي گياهان بوجود مي‌آيد.

زمان :

هر قدر مدت عمل تخريب كاني‌ها و سنگ‌ها بيشتر باشد عمل تخريب فيزيكي و شيميايي كاملتر انجام مي‌گيرد. زمان تخريب كامل بسته به نوع سنگ ، ساخت و بافت سنگ‌ها و نيز تركيب و خاصيت تورق كاني‌ها متفاوت مي‌باشد ولي بطور كلي سنگهاي رسوبي خيلي زودتر تجزيه شده و به خاك تبديل مي‌شوند، در صورتيكه سنگهاي آذرين مدت زمان بيشتري لازم دارند تا تجزيه كامل در آنها صورت گرفته و به خاك تبديل گردند.

آب و هوا :

وفور آب‌هاي نفوذي و عوامل آب و هوا از قبيل حرارت ، رطوبت و غيره در كيفيت خاك‌ها اثر بسزايي دارند. جريان آبهاي جاري بخصوص در زمين‌هاي شيب‌دار موجب شستشوي خاك‌ها مي‌شوند و با تكرار اين عمل مقدار مواد معدني و آلي بتدريج تقليل مي‌يابد. اثر تخريبي اتمسفر همانطور كه قبلا بيان گرديد روي برخي از كاني‌ها موثر و عميق مي‌باشد و هر قدر رطوبت همراه با حرارت زيادتر باشد شدت تخريب نيز بيشتر مي‌گردد.

توپوگرافي محل تشكيل خاك :

اگر محلي كه خاك‌ها تشكيل مي‌شوند داراي شيب تند باشد در نتيجه مواد تخريب شده ممكن است بوسيله آبهاي جاري و يا عامل ديگري خيلي زود بسادگي از محل خود بجاي ديگري حمل گردند و يا شستشو بوسيله آبهاي جاري و يا عامل ديگري خيلي زود بسادگي از محل خود بجاي ديگري حمل گردند و يا شستشو بوسيله آبهاي جاري باعث تقليل مواد معدني و آلي خاك‌ها شود در نتيجه اين منطقه خاك‌هاي خوب تشكيل نخواهند شد. ولي برعكس در محل‌هاي صاف و مسطح كه مواد تخريب شده بسادگي نمي‌توانند به جاي ديگري حمل شوند فرصت كافي وجود داشته و فعل و انفعالات بصورت كامل انجام مي‌پذيرد.